اختلال نافرمانی مقابله ای (ODD) یک اختلال رفتاری دوران کودکی است که با الگوی خلق و خوی عصبانی یا تحریک پذیر، رفتار استدلالی یا سرکشی و کینه توزی مشخص می‌شود. کودکان مبتلا به ODD اغلب در کنار آمدن با شخصیت های نزدیک مانند والدین، معلمان و سایر بزرگسالان مشکل دارند و همچنین ممکن است در دوست یابی و حفظ آنها مشکل داشته باشند.
علائم ODD عبارتند از:
- کج خلقی های مکرر
- امتناع از رعایت قوانین یا درخواست ها
- تلاش های عمدی برای آزار یا ناراحتی دیگران
- سرزنش دیگران به خاطر اشتباه یا رفتار نادرست
- به راحتی توسط دیگران عصبانی یا آزرده می شوند
- بحث کردن با بزرگترها و زیر سوال بردن قوانین و اختیارات
- رفتار پرخاشگرانه نسبت به دیگران
- کینه توز بودن یا کینه توزی نسبت به دیگران
علل دقیق ODD به خوبی شناخته نشده است، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی و محیطی ممکن است دخیل باشند. درمان ODD معمولاً شامل درمان برای کودک و گاهی اوقات خانواده درمانی نیز می شود. همچنین ممکن است در برخی موارد برای کمک به مدیریت علائم، دارو تجویز شود.
توجه به این نکته مهم است که بسیاری از کودکان گاهی رفتار مخالف از خود نشان می دهند، اما تشخیص ODD تنها زمانی انجام می شود که این رفتار شدید، مداوم و با زندگی روزمره کودک تداخل داشته باشد. اگر نگران رفتار فرزندتان هستید، بهتر است برای ارزیابی و راهنمایی بیشتر با یک متخصص مراقبت های بهداشتی یا ارائه دهنده سلامت روان صحبت کنید.
اختلال نافرمانی مقابله ای (ODD) معمولاً در کودکان در حدود سن هشت سالگی تشخیص داده می شود، اما علائم ممکن است زودتر ظاهر شوند. شیوع ODD در کودکان و نوجوانان حدود 3 تا 5 درصد تخمین زده می شود و در پسران شایع تر از دختران است.
کودکان مبتلا به ODD اغلب دارای شرایط همزمانی مانند اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD)، اختلالات اضطرابی، اختلالات خلقی و اختلال سلوک هستند. این شرایط می تواند درمان ODD را چالش برانگیزتر کند و معمولاً یک رویکرد جامع که به همه مسائل اساسی رسیدگی می کند ضروری است.
درمان ODD معمولاً شامل مداخلات رفتاری است که به کودکان مهارت‌های مقابله و مهارت‌های اجتماعی بهتری را آموزش می‌دهد و به آنها کمک می‌کند تا یاد بگیرند که احساسات و رفتار خود را به طور مؤثرتری مدیریت کنند. برنامه های آموزشی والدین نیز ممکن است برای کمک به والدین در یادگیری استراتژی های موثر برای مدیریت رفتار فرزندشان مفید باشد.
علائم اختلال نافرمانی مقابله ای
علائم اختلال نافرمانی مقابله ای (ODD) را می توان به سه دسته تقسیم کرد: خلق و خوی عصبانی و تحریک پذیر، رفتار استدلالی و نافرمانی و کینه توزی. در اینجا برخی از علائم خاص در هر دسته وجود دارد:
خلق و خوی عصبانی و تحریک پذیر:
اغلب کنترل عصبانیت خود را از دست می دهد
به راحتی عصبانی یا خشمگین می شود
اغلب حساس است یا به راحتی ناراحت می شود
اغلب عصبانی به نظر می رسد
رفتار استدلالی و مخالفت آمیز:
اغلب با بزرگسالان یا شخصیت های دیگر بحث می کند
از پیروی از قوانین یا پیروی از درخواست ها یا دستورالعمل ها خودداری می کند
عمدا دیگران را آزار می دهد یا تحریک می کند
دیگران را به خاطر اشتباهات یا رفتار نادرستشان سرزنش می کند
به راحتی ناامید می شود و اغلب نگرش منفی نشان می دهد
از پذیرفتن مسئولیت اعمال خود امتناع می ورزد
کینه توزی:
نسبت به دیگران کینه توز است
اغلب انتقام‌جو است یا به‌دنبال برخورد با دیگران است
تمایل به کینه توزی دارد
این رفتارها زمانی که مکرر، شدید و مداوم باشد و توانایی کودک برای عملکرد در خانه، مدرسه یا در موقعیت های اجتماعی را مختل کند، مخالفت و سرکشی تلقی می شود. توجه به این نکته ضروری است که برخی از این رفتارها ممکن است بخشی از رشد طبیعی باشد یا ممکن است با شرایط دیگر مرتبط باشد، بنابراین اگر در مورد رفتار فرزندتان نگرانی دارید، بسیار مهم است که به دنبال ارزیابی حرفه ای باشید.
علل اختلال نافرمانی مقابله ای
علل دقیق ODD به خوبی شناخته نشده است، اما تحقیقات نشان می دهد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و روانی ممکن است نقش داشته باشد.
ژنتیک: شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد ODD ممکن است در خانواده‌ها وجود داشته باشد که نشان دهنده یک جزء ژنتیکی است. با این حال، هیچ ژن خاصی برای ایجاد ODD شناسایی نشده است.
ساختار و عملکرد مغز: مطالعات نشان داده است که کودکان مبتلا به ODD ممکن است تفاوت هایی در ساختار و عملکرد مغز در مقایسه با کودکان معمولی در حال رشد داشته باشند. به عنوان مثال، تفاوت هایی در قشر جلوی مغز که در کنترل تکانه و تصمیم گیری نقش دارد، مشاهده شده است.
عوامل محیطی: کودکانی که تحت فرزندپروری خشن، بی توجهی، یا سوء استفاده بیشتر احتمال دارد که ODD ایجاد کند. سایر عوامل محیطی که ممکن است به ODD کمک کنند عبارتند از قرار گرفتن در معرض خشونت، فقر و انزوای اجتماعی.
خلق و خوی و ویژگی های شخصیتی: کودکانی که به شدت تکانشی هستند، تحمل ناامیدی پایینی دارند یا در تنظیم احساسات خود مشکل دارند، ممکن است بیشتر به ODD مبتلا شوند.
شرایط همزمان: ODD اغلب در کنار سایر شرایط مانند اختلال کمبود توجه/بیش فعالی (ADHD)، اختلالات اضطرابی و اختلالات خلقی رخ می دهد.
توجه به این نکته مهم است که همه کودکان مبتلا به ODD عوامل محیطی نامطلوب را تجربه نکرده اند یا استعداد ژنتیکی برای این اختلال ندارند. ODD یک اختلال پیچیده است که احتمالاً ناشی از ترکیبی از عوامل است و تحقیقات بیشتری برای درک کامل علل آن مورد نیاز است.
درمان اختلال نافرمانی مقابله ای
درمان این اختلال معمولاً شامل ترکیبی از مداخلات رفتاری، آموزش والدین، و گاهی اوقات دارو است. اهداف درمان کمک به کودک برای یادگیری بهتر مهارت های مقابله ای و اجتماعی، کاهش رفتارهای مخالف و سرکشی و بهبود روابط خانوادگی است.
مداخلات رفتاری: مداخلات رفتاری درمان اولیه برای ODD است. این مداخلات ممکن است شامل درمان شناختی-رفتاری (CBT) باشد که به کودک کمک می کند تا افکار و رفتارهای منفی را تشخیص دهد و تغییر دهد، و آموزش مهارت‌های اجتماعی، که به کودک کمک می‌کند تا مهارت های ارتباطی و اجتماعی بهتری را توسعه دهد. کودک همچنین ممکن است در آموزش مدیریت خشم یا تکنیک های آرام سازی برای کمک به مدیریت احساسات خود شرکت کند.
آموزش والدین: والدین اغلب بخش مهمی از درمان ODD هستند و برنامه های آموزشی والدین می تواند بسیار موثر باشد. این برنامه ها به والدین کمک می کند تا استراتژی هایی را برای مدیریت رفتار فرزندشان، بهبود ارتباطات و ارائه تقویت مثبت بیاموزند. برنامه های آموزشی والدین همچنین ممکن است شامل مشاوره یا درمان باشد تا به والدین کمک کند تا با استرس برخورد با کودک مبتلا به ODD کنار بیایند.
دارو: ممکن است در برخی موارد دارو برای کمک به مدیریت علائم ODD یا شرایط همزمان مانند ADHD یا اختلالات خلقی تجویز شود. داروهایی که معمولاً برای ODD تجویز می شوند شامل محرک ها و داروهای ضد افسردگی هستند، اما انتخاب دارو به علائم و نیازهای خاص کودک بستگی دارد.
خانواده درمانی: خانواده درمانی ممکن است در مواردی توصیه شود که ODD باعث اختلال قابل توجهی در روابط خانوادگی شود. خانواده درمانی می تواند به بهبود ارتباطات و روابط بین اعضای خانواده کمک کند و حمایت و آموزش را برای والدین فراهم کند.
مقالات مرتبط :
درمان اختلال اضطرابی در کودکان