دیسگرافی یا اختلال نوشتن ، نوشتن حروف را برای شخص دشوار می کند. این یک اختلال عصبی است که می تواند کودکان یا بزرگسالان را تحت تاثیر قرار دهد. افراد مبتلا به نارسایی در نوشتن همچنین ممکن است از کلمه اشتباهی برای آنچه می‌خواهند ارتباط برقرار کنند استفاده کنند. علت اختلال یادگیری نوشتن همیشه مشخص نیست، اگرچه در بزرگسالان گاهی اوقات به دنبال یک رویداد آسیب زا رخ می دهد. دست خط ناخوانا یکی از نشانه های رایج دیسگرافی است، اما همه افراد دارای دست خط نامرتب این اختلال را ندارند. همچنین در صورت داشتن اختلال خواندن نوشتن ممکن است دستخط منظمی داشته باشید، اگرچه ممکن است زمان طولانی و تلاش زیادی را صرف نوشتن منظم کنید.
افراد مبتلا به دیسگرافی اغلب در حین نوشتن با مشکل تمرکز بر چیزهای دیگر مواجه می شوند. این می تواند یادداشت برداری را در طول کلاس یا جلسه دشوار کند زیرا توجه زیادی به ثبت هر کلمه روی کاغذ می شود. موارد دیگری که گفته می شود ممکن است از قلم افتاده باشد. همچنین ممکن است دانش‌آموزان مبتلا به اختلال یادگیری در نوشتن به شلختگی یا تنبلی متهم شوند، زیرا دست خط آنها مرتب نیست. این می تواند بر عزت نفس تأثیر بگذارد و منجر به اضطراب، کمبود اعتماد به نفس و نگرش منفی نسبت به مدرسه شود.
برخی از ویژگی های رایج عبارتند از:
- اشتباهات املایی زیاد
- اندازه و فاصله نامناسب حروف
- مشکل در کپی کردن کلمات
- نوشتن آهسته و با مشکلات زیاد
- مشکل در تجسم کلمات قبل از نوشتن آنها
- وضعیت غیرعادی بدن یا دست هنگام نوشتن
- محکم گرفتن مداد در دست
- گفتن کلمات با صدای بلند هنگام نوشتن
- حذف حروف و کلمات از جملات
دلایل دیسگرافی
اگر دیسگرافی در دوران کودکی ظاهر شود، معمولاً نتیجه مشکل کدگذاری املایی است. این جنبه ای از حافظه فعال است که به شما امکان می دهد کلمات نوشته شده را برای همیشه به خاطر بسپارید، و نحوه حرکت دست ها یا انگشتان شما برای نوشتن آن کلمات.
با این اختلال، بچه ها یا بزرگسالان برای برنامه ریزی و اجرای نوشتن جملات، کلمات و حتی حروف فردی مشکل دارند. این طور نیست که شما نمی دانید چگونه حروف و کلمات را بخوانید، املا یا تشخیص دهید. در عوض، مغز شما در پردازش کلمات و نوشتن مشکل دارد.
هنگامی که اختلال نوشتن در بزرگسالان ایجاد می شود، علت آن معمولاً سکته مغزی یا سایر آسیب های مغزی است. به طور خاص، آسیب به لوب جداری چپ مغز ممکن است منجر به دیسگرافی شود. شما یک لوب جداری راست و چپ در قسمت بالایی مغز خود دارید. هر کدام با طیفی از مهارت ها مانند خواندن و نوشتن و همچنین پردازش حسی از جمله درد، گرما و سرما مرتبط هستند.
محققان هنوز در حال یادگیری دلایلی هستند که چرا برخی از کودکان دارای ناتوانی های یادگیری مانند دیسگرافی هستند.
کودکان مبتلا به دیسگرافی اغلب ناتوانی های یادگیری دیگری نیز دارند. به عنوان مثال، داشتن اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) ممکن است خطر ابتلا به دیسگرافی را افزایش دهد. این به این دلیل است که توجه ارتباط نزدیکی با توانایی نوشتن و خواندن دارد.
روشهای درمان
دیسگرافیا، یک ناتوانی یادگیری که بر نوشتن تأثیر می گذارد، درمان یکسانی ندارد. با این حال، ترکیبی از روشهای درمانی، تسهیلات و فناوری کمکی می‌تواند توانایی فرد در نوشتن را به میزان قابل توجهی بهبود بخشد.
رویکردهای کلیدی درمانی
کاردرمانی (OT): بر بهبود مهارت های حرکتی ظریف، قدرت دست و گرفتن مداد تمرکز دارد. فعالیت ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تمرینات دست و مچ دست
- تمرین دست خط
درمان آموزشی: به جنبه های شناختی نوشتن می پردازد، مانند:
- توسعه استراتژی های نوشتاری
- بهبود سازماندهی و برنامه ریزی
- ایجاد اعتماد به نفس
فناوری کمکی: ابزارهایی که می توانند به نوشتن کمک کنند عبارتند از:
- نرم افزار تبدیل گفتار به متن
- ابزارهای پیش بینی کلمات
- سازمان دهنده های گرافیکی
- دستگیره های مداد و کاغذ مناسب
استراتژی های اضافی
- رویکرد چند حسی: درگیر کردن حواس چندگانه (بینایی، شنوایی، لامسه) می تواند یادگیری را افزایش دهد.
- محل اقامت در مدرسه: ارائه زمان اضافی، اجازه دادن به تکالیف تایپ شده یا استفاده از دیکته می تواند مفید باشد.
- ایجاد عزت نفس: تشویق و تمجید از تلاش ها می تواند اعتماد به نفس را افزایش دهد.
به یاد داشته باشید: تشخیص زودهنگام و مداخله برای مدیریت موفق دیسگرافی بسیار مهم است. اگر به دیسگرافی مشکوک هستید، برای ارزیابی و راهنمایی با یک متخصص واجد شرایط مشورت کنید.
نقش کاردرمانی در درمان دیسگرافی
کاردرمانی یکی از مؤثرترین و علمی‌ترین روشهای درمانی برای کودکان دارای دیسگرافی است. برخلاف آموزش‌های سنتی مدرسه که بیشتر بر محتوا و نتیجه تمرکز دارد، کاردرمانی به فرآیند نوشتن و مهارت‌های پایه‌ای که برای آن لازم است، توجه می‌کند.
کودک برای نوشتن به مجموعه‌ای از توانایی‌های پیچیده مانند هماهنگی بینایی-حرکتی، کنترل عضلات ظریف، درک فضایی، تمرکز و حافظه کاری نیاز دارد. کاردرمانگر این مهارت‌ها را با ارزیابی دقیق بررسی کرده و با برنامه‌های تمرینی تخصصی آنها را تقویت می‌کند.
اهداف کاردرمانی در درمان دیسگرافی
- بهبود کنترل حرکتی دست و انگشتان
- ارتقاء هماهنگی چشم و دست
- افزایش دقت و سرعت نوشتن
- تقویت تحمل عضلانی و جلوگیری از خستگی دست
- آموزش موقعیت صحیح نوشتن و گرفتن مداد
کاردرمانی از ابزارهای متنوعی مانند بازی‌های حرکتی، تمرینات عضلانی، استفاده از سطوح نوشتاری متفاوت و حتی فعالیت‌های حسی-حرکتی بهره می‌برد تا کودک در محیطی شاد و انگیزشی مهارت‌های لازم را بیاموزد.
ارزیابی اولیه توسط کاردرمانگر
اولین قدم در روند کاردرمانی، ارزیابی جامع و دقیق کودک است. این ارزیابی نه‌تنها مشکلات نوشتاری بلکه ریشه‌های آن را بررسی می‌کند. چرا که گاهی مشکلات نوشتاری از اختلالات حسی، شناختی یا حتی روانی ناشی می‌شوند.
موارد ارزیابی:
- مهارت‌های حرکتی ظریف: بررسی قدرت، کنترل و هماهنگی حرکات انگشتان و دست
- هماهنگی چشم و دست: مشاهده چگونگی دنبال‌کردن خط، کشیدن اشکال یا نوشتن از روی متن
- تنظیم وضعیت بدنی: بررسی وضعیت نشستن و پایداری تنه هنگام نوشتن
- پردازش حسی: بررسی حساسیت کودک به محرک‌ها مانند لمس، صدا یا فشار
- تمرکز و توجه: سنجش مدت‌زمانی که کودک می‌تواند بدون حواس‌پرتی فعالیت کند
کاردرمانگر پس از ارزیابی، یک برنامه فردی‌سازی‌شده طراحی می‌کند که متناسب با نیازها و توانایی های خاص کودک باشد. این برنامه می‌تواند شامل جلسات هفتگی، تمرین های خانگی و تعامل با والدین و معلمان باشد.
