اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) یک اختلال عصبی رشدی شایع است که میلیون ها کودک و بزرگسال را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد. با الگوی مداوم بی توجهی، بیش فعالی-تکانشگری یا ترکیبی از هر دو مشخص می شود. این علائم می تواند به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره تأثیر بگذارد و باعث ایجاد مشکلات در مدرسه، کار و روابط شود.
علائم اختلال نقص توجه بیش فعالی
علائم ADHD را می توان به طور کلی به سه حوزه اصلی طبقه بندی کرد:
بی توجهی:
- مشکل در تمرکز بر کارها یا فعالیت ها، به ویژه برای دوره های طولانی.
- اشتباهات مکرر به دلیل بی دقتی یا نادیده گرفتن جزئیات.
- مشکل در گوش دادن دقیق یا پیروی از دستورالعمل ها.
- بی نظمی و مشکل در مدیریت کارها و متعلقات.
- فراموشی در فعالیت های روزانه.
- به راحتی توسط محرک های نامرتبط دچار حواس پرتی می شود.
- رویاپردازی مکرر
بیش فعالی: این ممکن است در کودکان و بزرگسالان متفاوت باشد. در کودکان، می تواند شامل موارد زیر باشد:
- بی قراری یا تکان دادن بیش از حد.
- مشکل در نشستن در زمانی که انتظار می رود.
- دویدن یا کوهنوردی در موقعیت های نامناسب.
- دائماً در حرکت بودن.
- مشکل در شرکت در فعالیت های آرام.
تکانشگری: این شامل اقدام بدون در نظر گرفتن عواقب است، از جمله:
- قبل از اینکه سؤالی تمام شود، پاسخ‌ها را واضح می‌کند.
- دشواری انتظار برای نوبت یا پیروی از قوانین در بازی ها.
- قطع مکالمات یا فعالیت های دیگران.
- گرفتن تصمیمات تکانشی بدون پیش بینی.
انواع اختلال نقص توجه بیش فعالی
بر اساس علائم غالب، سه تظاهرات اصلی ADHD وجود دارد:
- نوع عمدتاً بی توجه: افراد مبتلا به این نوع در درجه اول مشکلات تمرکز و توجه را تجربه می کنند، با حداقل یا بدون بیش فعالی-تکانشگری.
- نوع غالباً بیش فعال- تکانشی: این نوع با بیش فعالی و تکانشگری برجسته مشخص می شود و در مقایسه با سایر ارائه ها بی توجهی کمتری دارد.
- نوع ترکیبی: این رایج ترین نوع است، که در آن افراد علائم قابل توجهی از بی توجهی و بیش فعالی-تکانشگری را تجربه می کنند.
علل و عوامل خطر
علت دقیق ADHD ناشناخته باقی مانده است، اما اعتقاد بر این است که این یک تعامل پیچیده از عوامل ژنتیکی و محیطی است.
ژنتیک: مطالعات نشان می‌دهد که یک پیوند ژنتیکی قوی وجود دارد، با خطر بالاتری برای کودکانی که یکی از اعضای نزدیک خانواده آنها مبتلا به ADHD تشخیص داده شده است.
رشد مغز: ناهنجاری‌ها در ساختار و عملکرد مغز مربوط به توجه، تمرکز و کنترل تکانه‌ها نقش مهمی دارند.
عوامل محیطی: قرار گرفتن در معرض مواد خاص (الکل، تنباکو)، زایمان زودرس و سموم محیطی قبل از تولد ممکن است از عوامل خطر بالقوه باشد.
روشهای درمان اختلال نقص توجه بیش فعالی
ADHD یک بیماری مادام العمر است، اما با درمان مناسب، افراد می توانند علائم خود را مدیریت کنند و زندگی رضایت بخشی داشته باشند. دو روش درمانی اصلی وجود دارد:
- دارو: داروهای محرک (مانند متیل فنیدات، آمفتامین) رایج ترین درمان خط اول هستند. آنها با افزایش مواد شیمیایی مغز (دوپامین و نوراپی نفرین) که در تمرکز و توجه نقش دارند، کار می کنند. داروهای غیر محرک (مانند اتوموکستین) نیز ممکن است استفاده شود، به ویژه برای کسانی که محرک ها را تحمل نمی کنند.
- رفتار درمانی: این می تواند شامل تکنیک هایی مانند آموزش مدیریت والدین، درمان شناختی رفتاری (CBT) و آموزش مهارت های اجتماعی باشد. درمان به افراد کمک می کند تا استراتژی هایی را برای بهبود تمرکز، سازماندهی، مدیریت زمان، تنظیم عاطفی و تعامل اجتماعی ایجاد کنند.
