بیماری پارکینسون (PD) یک اختلال عصبی مزمن و پیشرونده است که سیستم عصبی مرکزی را تحت تأثیر قرار می دهد. این در درجه اول سیستم حرکتی را مختل می کند و منجر به چالش های مربوط به حرکت می شود، اما می تواند بر عملکردهای دیگر نیز تأثیر بگذارد. اگرچه پارکینسون بیشتر برای لرزش و سفتی شناخته شده است، اما پارکینسون طیف وسیعی از علائم و تجربیات را در بر می گیرد.
در قلب پارکینسون، تجزیه سلول های عصبی، به ویژه در ناحیه ای از مغز به نام جسم سیاه قرار دارد. این نورون های تخصصی دوپامین را تولید می کنند که یک پیام رسان شیمیایی حیاتی است که مسئول حرکات صاف و هماهنگ است. در بیماری پارکینسون، این سلول های تولید کننده دوپامین از بین می روند و می میرند و منجر به کمبود قابل توجه دوپامین می شود.
فقدان دوپامین ارتباط درون گانگلیون های پایه مغز را مختل می کند، منطقه ای که برای کنترل حرکت بسیار مهم است. این اختلال در ارتباط منجر به علائم حرکتی بارز بیماری پارکینسون می شود.
علائم بیماری پارکینسون
در حالی که لرزش به طور گسترده شناخته شده ترین علامت است که اغلب به صورت لرزش در حال استراحت در دست ها ظاهر می شود، اما تنها بخشی از پازل است. پارکینسون افراد را متفاوت تحت تاثیر قرار می دهد و دامنه علائم می تواند بسیار متفاوت باشد. در اینجا به تفکیک علائم موتور اصلی و غیر حرکتی اشاره شده است:
علائم مرتبط با حرکت:
- لرزش: لرزش در حالت استراحت بیشتر شایع است، اما لرزش می تواند با حرکت نیز رخ دهد.
- برادیکینزی: کندی حرکت، سخت کردن کارهای ساده مانند پوشیدن لباس یا نوشتن.
- سفتی: سفتی عضلانی که می تواند هر قسمت از بدن را تحت تاثیر قرار دهد و باعث احساس گیر افتادن یا انعطاف پذیری محدود شود.
- بی ثباتی وضعیتی: اختلال در تعادل و هماهنگی، افزایش خطر سقوط.
علائم غیر حرکتی:
- اختلالات خواب: مشکل در به خواب رفتن، به خواب ماندن یا تجربه خواب بی قرار.
- تغییرات شناختی: مشکلات فکری، از جمله مشکلات حافظه، کند شدن تفکر و در برخی موارد زوال عقل.
- تغییرات خلقی: افسردگی، اضطراب و بی تفاوتی شایع هستند.
- درد: درد در سراسر بدن می تواند یک چالش مهم باشد.
- چالشهای گفتاری و ارتباطی: مشکل در صحبت کردن واضح، گفتار نامفهوم و مشکلات در کنترل صدا.
- مشکلات ادراری: تکرر ادرار، فوریت یا بی اختیاری ادرار.
- مشکلات روده: یبوست یک شکایت رایج است.
- خستگی: خستگی مفرط و کمبود انرژی می تواند به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره تأثیر بگذارد.
علل و عوامل خطر
علت دقیق بیماری پارکینسون ناشناخته است. با این حال، محققان چندین عامل خطر را شناسایی کرده اند که ممکن است احتمال ابتلا به آن را افزایش دهد:
- سن: پارکینسون در افراد مسن شایع تر است و میانگین سن شروع آن حدود 60 سال است.
- ژنتیک: داشتن یک خویشاوند نزدیک مبتلا به پارکینسون خطر ابتلا به پارکینسون را کمی افزایش می دهد. جهش های ژنی خاص می توانند اشکال نادری از پارکینسون خانوادگی ایجاد کنند.
- عوامل محیطی: قرار گرفتن در معرض سموم یا علف کش های خاص ممکن است یک عامل خطر بالقوه باشد، اما تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
در حال حاضر هیچ آزمایش قطعی واحدی برای پارکینسون وجود ندارد. تشخیص معمولاً شامل معاینه عصبی برای ارزیابی حرکت، هماهنگی و رفلکس است. پزشکان ممکن است سابقه پزشکی، سابقه خانوادگی و پاسخ های احتمالی به داروهایی مانند لوودوپا (پیش ساز دوپامین) را نیز در نظر بگیرند. در برخی موارد، آزمایش های تصویربرداری مانند اسکن PET می تواند به تجسم سطح دوپامین در مغز کمک کند.
درمان بیماری پارکینسون
گزینه های مختلف درمانی می توانند به مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند. این شامل:
- داروها: لوودوپا پایه اصلی درمان است، زیرا به جبران سطح دوپامین در مغز کمک می کند. سایر داروها می توانند علائم خاصی مانند لرزش یا سفتی را برطرف کنند.
- جراحی: تحریک عمیق مغز (DBS) یک روش جراحی برای پارکینسون پیشرفته است که در آن الکترودهای کاشته شده در مغز، پالس های الکتریکی را برای تنظیم فعالیت غیر طبیعی عصبی ارسال می کنند.
- فیزیوتراپی: برنامه های ورزشی منظم می تواند انعطاف پذیری، تعادل و هماهنگی را بهبود بخشد.
- کاردرمانی: کاردرمانگران می توانند به افراد کمک کنند تا استراتژی هایی را برای مدیریت فعالیت های روزانه و حفظ استقلال بیاموزند.
- گفتار درمانی: گفتاردرمانگران می توانند تکنیک هایی را برای بهبود ارتباطات و مشکلات بلع ایجاد کنند.
