اختلالات دیکته نویسی یا املا نویسی یکی از اختلالات یادگیری است که در کودکان و حتی بزرگسالان مشاهده میشود. این اختلال با ناتوانی در نوشتن صحیح کلمات، یادگیری و به خاطر سپردن الگوهای املایی و هجی کردن کلمات مشخص میشود.
علائم اختلال دیکته نویسی عبارتند از :
- غلطهای املایی مکرر: این غلطها میتوانند شامل اضافه کردن، حذف کردن یا جابجا کردن حروف در کلمات باشند.
- مشکل در هجی کردن کلمات: افراد مبتلا به این اختلال در هجی کردن کلمات، حتی کلمات ساده، مشکل دارند.
- نوشتن کلمات به صورت ناقص: ممکن است فرد کلمات را به صورت کامل ننویسد و یا حروف را جا بیاندازد.
- عدم تمایل به نوشتن: به دلیل ترس از اشتباه کردن، افراد مبتلا به این اختلال ممکن است از نوشتن اجتناب کنند.
- دست خط بد: ضعف در مهارتهای حرکتی ظریف میتواند به خطاطی نامناسب و ناخوانا منجر شود.
علل اختلالات دیکته نویسی
- اختلالات پردازش زبانی: این اختلالات میتوانند درک و پردازش اطلاعات شنیداری و دیداری مربوط به زبان را تحت تاثیر قرار داده و به مشکلاتی در دیکته نویسی منجر شوند.
- اختلالات حافظه: ضعف در حافظه دیداری و شنیداری میتواند به یادگیری و به خاطر سپردن کلمات و الگوهای املایی دشوار کند.
- اختلالات توجه و تمرکز: عدم تمرکز و حواس پرتی میتواند در یادگیری صحیح املای کلمات و نوشتن دقیق آنها مشکل ایجاد کند.
- ضعف در مهارت های حرکتی: ضعف در مهارتهای حرکتی ظریف میتواند به مشکلاتی در نوشتن و خطاطی منجر شود.
- عوامل محیطی: اضطراب، استرس و عدم وجود آموزش مناسب نیز میتوانند در بروز اختلال دیکته نویسی نقش داشته باشند.
راهکارهای درمان
ارزیابی و تشخیص: اولین قدم برای درمان، ارزیابی دقیق توسط متخصصان مانند روانشناس یا متخصصان یادگیری است.
برنامههای آموزشی فردی: با توجه به نوع و شدت اختلال، برنامههای آموزشی فردی برای کمک به فرد در یادگیری املای کلمات و بهبود مهارتهای نوشتن طراحی میشود.
استفاده از ابزارهای کمکی: ابزارهایی مانند دیکشنری، نرم افزارهای تصحیح املایی و کتاب های آموزشی میتوانند به افراد مبتلا به این اختلال کمک کنند.
تقویت مهارت های پایه: تقویت مهارتهایی مانند حافظه، تمرکز، پردازش زبانی و مهارتهای حرکتی ظریف میتواند در بهبود دیکته نویسی موثر باشد.
درمان اضطراب: اضطراب میتواند در تشدید اختلال دیکته نویسی نقش داشته باشد. به همین دلیل، درمان اضطراب نیز میتواند به بهبود این اختلال کمک کند.
نکاتی برای والدین:
- صبر و شکیبایی: به یاد داشته باشید که یادگیری برای افراد مبتلا به اختلال دیکته نویسی زمانبر است. صبور باشید و آنها را تشویق کنید.
ایجاد محیطی مثبت: محیطی شاد و مثبت برای یادگیری فرزندتان فراهم کنید. - تقویت اعتماد به نفس: به فرزندتان کمک کنید تا اعتماد به نفس خود را در نوشتن و یادگیری افزایش دهد.
- همکاری با مدرسه: با معلمان و مربیان فرزندتان در مورد اختلال او صحبت کنید و برای کمک به او در مدرسه همکاری کنید.
کاردرمانی برای اختلالات دیکته نویسی
کاردرمانی برای اختلال دیکته نویسی میتواند بسیار مؤثر باشد. این روش ها معمولاً بر تقویت مهارت های حرکتی، شناختی و حسی کودک تمرکز دارند. در ادامه به برخی از روشها و تمرینهای کاردرمانی که میتواند در این زمینه مفید باشد، اشاره میکنیم:
تمرینات حرکتی
تمرینات حرکتی ظریف: تقویت عضلات دست و انگشتان با فعالیتهایی مانند بازی با خمیر بازی، استفاده از قیچی، نوشتن و رنگآمیزی.
هماهنگی دست و چشم: انجام فعالیتهایی که نیاز به هماهنگی دقیق بین چشم و دست دارند، مانند پرتاب و گرفتن توپهای کوچک، کار با پازلها و بازیهای سازهای.
تمرینات شناختی
تقویت حافظه کاری: بازیهای حافظهای و تمریناتی که نیاز به به یاد آوردن و تکرار دارند، میتوانند به بهبود حافظه کاری کمک کنند.
شناسایی و تمایز حروف: فعالیتهایی که به شناسایی و تمایز بین حروف مختلف کمک میکنند، مانند بازی با کارتهای حروف و تمرین با نرمافزارهای آموزشی.
تمرینات حسی
استفاده از حروف لمسی: استفاده از حروف ساخته شده از مواد مختلف (مانند کاغذ سنباده) که کودکان بتوانند آنها را لمس کنند و بافت آنها را احساس کنند.
تمرینات حسی-حرکتی: فعالیتهایی که نیاز به استفاده از چندین حس به طور همزمان دارند، مانند نوشتن حروف در شن یا بر روی کاغذهای بافتدار.
راهکارهای عملی دیگر
زمانبندی و تنظیم محیط: فراهم کردن محیطی آرام و بدون عوامل مزاحم، تنظیم زمان مناسب برای تمرینات و استفاده از جدول زمانبندی برای تمرینهای منظم.
پشتیبانی و انگیزهبخشی: تشویق کودک و ایجاد انگیزه برای پیشرفت و تلاش بیشتر، از طریق تقدیر و تشویقهای کلامی یا پاداشهای کوچک.
با استفاده از این روشها و تمرینات، میتوان به کودکان دارای اختلالات دیکته نویسی کمک کرد تا مهارتهای نوشتاری خود را بهبود بخشند و در نتیجه در تحصیلات و زندگی روزمره خود موفقتر باشند.
