سکته مغزی یک اورژانس پزشکی است که زمانی رخ می دهد که جریان خون به مغز مختل شود. این اختلال می تواند به دو صورت اصلی رخ دهد: انسداد (ایسکمیک) یا خونریزی (هموراژیک). در هر صورت، سلول های مغزی از اکسیژن و مواد مغذی محروم می شوند که منجر به مرگ سریع سلول می شود. سکته مغزی عامل اصلی مرگ و میر و ناتوانی در سراسر جهان است که پیامدهای قابل توجهی هم برای افراد و هم برای سیستم های مراقبت های بهداشتی دارد.
انواع سکته مغزی
- ایسکمیک (85 تا 90 درصد از سکته‌های مغزی): این شایع‌ترین نوع است که به دلیل مسدود شدن یک شریان در مغز توسط لخته خون ایجاد می‌شود. لخته می تواند در خود مغز ایجاد شود (ترومبوز) یا از قسمت دیگری از بدن حرکت کند (آمبولی). عوامل خطر رایج برای سکته مغزی ایسکمیک شامل فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت و آترواسکلروز (تجمع پلاک در شریان ها) است.
- سکته هموراژیک (10 تا 15 درصد از سکته‌های مغزی): این نوع سکته زمانی اتفاق می‌افتد که یک رگ خونی ضعیف در مغز پاره شود و به بافت مغز اطراف خونریزی کند. خون نشت شده به سلول های مغز فشار وارد می کند و به آنها آسیب می رساند. فشار خون بالا، آنوریسم ها (برآمدگی های بالون مانند در شریان ها) و برخی داروها می توانند خطر سکته مغزی هموراژیک را افزایش دهند.
- حمله ایسکمیک گذرا (TIA): که اغلب به عنوان “سکته مغزی کوتاه” شناخته می شود، TIA یک انسداد موقت جریان خون به مغز است. علائم معمولاً چند دقیقه تا چند ساعت طول می کشد و کاملاً برطرف می شود. با این حال، TIA یک علامت هشدار دهنده است که ممکن است در آینده یک سکته کامل رخ دهد.
علائم سکته مغزی
علائم بسته به محل و اندازه ناحیه آسیب دیده مغز می تواند متفاوت باشد. شناخت سریع علائم برای به حداقل رساندن آسیب مغزی و بهبود نتایج درمان بسیار مهم است.
از دست دادن ناگهانی تعادل یا هماهنگی.
مشکلات بینایی ناگهانی در یک یا هر دو چشم.
افتادگی یا بی حسی صورت در یک طرف.
ضعف یا بی حسی در یک بازو.
مشکل در تکلم یا ابهام کلمات.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.
تشخیص و درمان
تشخیص سریع برای درمان سکته ضروری است. پزشکان از روش های مختلفی مانند تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی، آزمایش خون، تصویربرداری از مغز (سی تی اسکن یا MRI) برای تعیین نوع و محل سکته استفاده می کنند. گزینه های درمانی به نوع خاص این عارضه مغزی بستگی دارد:
- سکته ایسکمیک: هدف از درمان حذف لخته و بازگرداندن جریان خون است. داروهایی مانند داروهای لخته ساز (ترومبولیتیک) یا ترومبکتومی مکانیکی (با استفاده از کاتتر برای برداشتن لخته) استفاده می شود.
- سکته هموراژیک: تمرکز اصلی بر کنترل خونریزی و کاهش فشار در مغز است. داروهایی برای کاهش فشار خون و جراحی برای ترمیم رگ خونی پاره شده ممکن است ضروری باشد.
پس از مرحله اولیه درمان، بازماندگان سکته اغلب نیاز به توانبخشی دارند تا مهارت ها و عملکردهای از دست رفته را به دست آورند. این ممکن است شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتار درمانی و توانبخشی شناختی باشد.
