بیش فعالی در کودکان یک نگرانی رایج برای والدین است. بیش فعالی اغلب نشانه ای از اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) است، یک اختلال عصبی رشدی که حدود 10 درصد از کودکان را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد. ADHD با علائم بی توجهی، بیش فعالی، تکانشگری یا ترکیبی از اینها مشخص می شود.
اگر مشکوک هستید که کودکی ممکن است ADHD داشته باشد، مهم است که از یک متخصص اطفال یا متخصص سلامت روان که می تواند یک برنامه تشخیص و درمان مناسب ارائه دهد، کمک حرفه ای بگیرید. درمان ADHD ممکن است شامل دارو درمانی، رفتار درمانی یا ترکیبی از هر دو باشد.
علاوه بر ADHD، عوامل دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند به بیش فعالی در کودکان کمک کند، مانند کمبود خواب، رژیم غذایی نامناسب، یا تماشای بیش از حد صفحه نمایش. توجه به این عوامل و ایجاد هرگونه تغییر لازم در سبک زندگی برای کمک به مدیریت بیش فعالی در کودکان بسیار مهم است.
علائم بیش فعالی در کودکان
مشکل در یک جا نشستن: کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است در یک جا نشستن مشکل داشته باشند، حتی زمانی که از آنها انتظار می رود، مثلاً در کلاس یا وقت غذا.
حرکت مداوم: کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است دست و پاهای خود را تکان دهند، تکان بخورند یا دائماً حرکت کنند.
تکانشگری: کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است به صورت تکانشی عمل کنند، بدون اینکه به عواقب اعمال خود فکر کنند. این ممکن است به صورت قطع کردن صحبت دیگران، پاسخ‌های نادرست یا درگیر شدن در رفتارهای مخاطره آمیز ظاهر شود.
مشکل در توجه: کودک مبتلا به بیش فعالی ممکن است در توجه به کارها یا فعالیت هایی که نیاز به تلاش ذهنی مداوم دارد، مانند تکالیف مدرسه یا کارهای خانه، مشکل داشته باشد.
صحبت بیش از حد: کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است بیش از حد صحبت کنند یا در حین مکالمه حرف دیگران را قطع کنند.
دلایل و عوامل خطر
علل دقیق بیش فعالی در کودکان به طور کامل شناخته نشده است، اما عوامل متعددی ممکن است در ایجاد بیش فعالی نقش داشته باشند، از جمله:
ژنتیک: ADHD معمولاً در خانواده ها ایجاد می شود، که نشان می دهد ممکن است یک جزء ژنتیکی در این اختلال وجود داشته باشد.
شیمی و ساختار مغز: تحقیقات نشان داده است که کودکان مبتلا به ADHD ممکن است در ساختار و شیمی مغز تفاوت هایی داشته باشند، به ویژه در مناطقی از مغز که کنترل توجه و تکانه را کنترل می کنند.
عوامل محیطی: قرار گرفتن در معرض سموم محیطی، مانند سرب، ممکن است خطر ابتلا به ADHD را افزایش دهد. علاوه بر این، عواملی مانند رژیم غذایی نامناسب، کمبود خواب، و زمان بیش از حد صفحه نمایش ممکن است به بیش فعالی در کودک کمک کنند.
عوامل رشد: برخی تحقیقات نشان می دهد که کودکانی که زودتر از موعد به دنیا می آیند یا استرس های اولیه زندگی را تجربه کرده اند ممکن است در معرض افزایش خطر ابتلا به ADHD باشند.
درمان بیش فعالی در کودکان
درمان بیش فعالی معمولاً شامل ترکیبی از دارو درمانی، رفتار درمانی و تغییر سبک زندگی است. برنامه درمانی خاص به شدت علائم و نیازهای فردی کودک بستگی دارد.
دارو: داروهای محرک، مانند متیل فنیدات (ریتالین) و آمفتامین ها (آدرال)، اغلب برای کمک به مدیریت علائم بیش فعالی در کودک مبتلا به ADHD تجویز می شوند. این داروها با افزایش سطح دوپامین و نوراپی نفرین در مغز عمل می کنند که می تواند توجه را بهبود بخشد و تکانشگری را کاهش دهد.
رفتار درمانی: رفتار درمانی، مانند درمان شناختی- رفتاری (CBT)، می تواند به کودکان مبتلا به ADHD کمک کند تا مهارت ها و استراتژی های جدیدی را برای مدیریت علائم خود بیاموزند. این ممکن است شامل تکنیک هایی برای بهبود توجه، کاهش تکانشگری و مدیریت احساسات باشد.
تغییر سبک زندگی: ایجاد تغییرات در محیط و روال زندگی کودک نیز می تواند به مدیریت بیش فعالی کمک کند. این ممکن است شامل ایجاد یک روال ثابت، ارائه یک محیط ساختاریافته و سازماندهی شده، محدود کردن زمان استفاده از صفحه نمایش، و ترویج عادات غذایی سالم و ورزش باشد.
