انواع آپراکسی
آپراکسی، یک اختلال عصبی، توانایی فرد برای انجام حرکات هدفمند و آموخته شده را با وجود داشتن توانایی فیزیکی و درک کار، مختل می کند. این به دلیل ضعف، فلج، از دست دادن حس یا عدم درک نیست. تصور کنید که می خواهید برای خداحافظی دست تکان دهید اما در تلاش برای هماهنگ کردن بازوی خود برای یک حرکت ساده هستید. این جوهر آپراکسی است.
انواع آپراکسی ناشی از آسیب به نواحی خاصی از مغز است که مسئول برنامه ریزی، ترتیب دادن و اجرای حرکات هدفمند هستند. این نواحی شامل لوب فرونتال (مسئول برنامه ریزی و شروع حرکات)، لوب آهیانه (درگیر در آگاهی فضایی و جهت گیری بدن) و لوب تمپورال (نقش در حافظه و درک است).
این اختلال به طرق مختلف ظاهر می شود و متخصصان آنها را بر اساس چالش های خاصی که با آن مواجه می شوند طبقه بندی می کنند. در اینجا یک تفکیک جامع از انواع اصلی آپراکسی آورده شده است:
انواع آپراکسی
آپراکسی حرکتی اندام: این شکل بر توانایی انجام حرکات دقیق و ماهرانه با اندام تأثیر می گذارد. تصور کنید کسی با وجود داشتن قدرت و هماهنگی طبیعی ماهیچه‌ای در تلاش برای استفاده از کلید در قفل یا شانه کردن موهای خود است. مشکل در اجرای توالی خاصی از حرکات مورد نیاز برای کار است.
آپراکسی ایدئوموتور: در اینجا، چالش در تقلید ژست ها یا انجام اعمال بر اساس فرمان نهفته است. شخصی با این نوع ممکن است نحوه استفاده از چکش را بفهمد، اما وقتی از او پرسیده می‌شود برای نشان دادن استفاده از آن تلاش می‌کند. آنها ممکن است بلد باشند چگونه دست تکان بدهند، اما حرکات بازوهایشان ناشیانه و مبهم می شود.
آپراکسی فکری: این پیچیده ترین شکل است. در اینجا، فرد با مفهوم کلی یک عمل و توالی مراحل درگیر مبارزه می کند. آنها ممکن است در برنامه ریزی یک کار چند مرحله ای مانند تهیه یک فنجان قهوه مشکل داشته باشند، حتی اگر می توانند اقدامات فردی مانند ریختن آب یا هم زدن را انجام دهند.
آپراکسی باکوفاسیال: این حالت بر توانایی انجام حرکات ارادی با صورت، لب ها و زبان تأثیر می گذارد. مشکل در لبخند زدن، دمیدن یا سوت زدن از علائم رایج هستند.
آپراکسی ساختاری: در اینجا، چالش در کپی کردن الگوهای بصری پیچیده یا چیدمان اشیا در یک نظم خاص نهفته است. تصور کنید کسی در حال تلاش برای ساختن یک برج بلوک یا کپی کردن یک نقاشی ساده است.
آپراکسی چشمی: این امر بر توانایی کنترل ارادی حرکات چشم تأثیر می گذارد. مشکل در نگاه کردن به جهات خاص یا دنبال کردن اجسام متحرک با چشم از علائم است.
سایر انواع آپراکسی
آپراکسی لباس پوشیدن: این دشواری خاص بر روی کار پیچیده پوشیدن لباس ها به ترتیب صحیح تمرکز می کند.
آپراکسی کلامی: این بر توانایی فرد برای تولید صداهای گفتاری دقیق مورد نیاز برای بیان واضح تأثیر می گذارد. آنها ممکن است برای تلفظ کلمات خاص یا کنترل سرعت و ریتم گفتار خود دچار مشکل شوند.
چندین نوع آپراکسی وظایف خاصی مانند:
- آپراکسی راه رفتن: مشکل در شروع یا هماهنگی حرکات راه رفتن.
- آپراکسی گفتار: مشکل در هماهنگی عضلات مورد نیاز برای تولید گفتار.
محل آسیب مغزی گاهی اوقات می تواند نشان دهنده نوع آپراکسی باشد:
- آپراکسی کالوسال: آسیب جسم پینه‌ای که نیمکره‌های مغز را به هم متصل می‌کند، می‌تواند با وجود حفظ درک در نیمکره راست غالب، منجر به مشکل در استفاده از اندام های چپ شود.
علل شایع آپراکسی عبارتند از:
- سکته مغزی
- تومورهای مغزی
- آسیب سر
- بیماری های عصبی مانند بیماری آلزایمر، بیماری پارکینسون و بیماری هانتینگتون
- اختلالات رشدی مانند فلج مغزی
تشخیص و درمان
هیچ آزمایش واحدی برای آپراکسی وجود ندارد. تشخیص معمولاً شامل ارزیابی عصبی، از جمله ارزیابی دقیق توانایی فرد در انجام وظایف مختلف است. تست های تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا ام آر آی ممکن است برای شناسایی علت زمینه ای استفاده شود.
متأسفانه، هیچ درمانی برای آپراکسی وجود ندارد. درمان بر مدیریت بیماری زمینه ای و بهبود عملکرد از طریق:
کاردرمانی: به یادگیری مجدد و تمرین وظایف خاص کمک می کند.
گفتار درمانی: برای آپراکسی گفتار، به بهبود تولید گفتار کمک می کند.
فیزیوتراپی: برای بهبود هماهنگی و کنترل حرکت.
وسایل کمکی: می توانند به انجام فعالیت های روزانه کمک کنند.
آپراکسی می تواند ناامید کننده باشد و استقلال فرد را محدود کند. با این حال، با حمایت مناسب، درمان و استفاده از وسایل تطبیقی، بسیاری از افراد مبتلا به آپراکسی می توانند یاد بگیرند که علائم خود را مدیریت کرده و زندگی رضایت بخشی داشته باشند.
