آپراکسی کلامی که به نام آپراکسی گفتار (AOS) یا دیسپراکسی نیز شناخته می شود، یک اختلال گفتاری حرکتی است که با مشکل مغز در هماهنگی حرکات ماهیچه ای لازم برای بیان گفتار مشخص می شود. این وضعیت به دلیل ضعف یا فلج عضلانی نیست، بلکه یک اختلال عصبی است که بر برنامه ریزی و ترتیب صداهای گفتار تأثیر می گذارد.
علل دقیق آپراکسی کلامی می تواند متفاوت باشد. این مشکل می تواند به دلیل آسیب عصبی ناشی از سکته مغزی، آسیب مغزی تروماتیک، تومورهای مغزی یا بیماری های عصبی رخ دهد. در کودکان، اغلب به عنوان آپراکسی گفتار کودکی (CAS) شناخته می شود و ممکن است با عوامل ژنتیکی مرتبط باشد، اگرچه علت دقیق اغلب ناشناخته باقی می ماند. بزرگسالان می توانند به دلیل آسیب مغزی یا بیماری که بر نواحی مغزی درگیر در تولید گفتار تأثیر می گذارد، AOS ایجاد کنند.
بیشتر بخوانید : اختلالات زبان در کودکان
علائم آپراکسی کلامی
علائم می تواند از نظر شدت متفاوت باشد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
مشکل در شروع گفتار و ایجاد صدا.
خطاهای گفتاری متناقض که به دلیل مشکلات بیان نیست.
حرکات چنگ زدن به فک، لب ها یا زبان هنگام تلاش برای صحبت کردن.
صداهای تحریف شده و تغییر در ریتم و سرعت گفتار.
افزایش مشکل در کلمات یا عبارات طولانی تر.
نقش گفتار درمانی در درمان آپراکسی کلامی
گفتار درمانی درمان اولیه آپراکسی کلامی است. این شامل تکنیک ها و استراتژی های مختلفی برای بهبود تولید گفتار و مهارت های ارتباطی است.
ارزیابی اولیه
قبل از شروع درمان، ارزیابی جامع توسط آسیب شناس گفتار زبان (SLP) ضروری است. این ارزیابی شامل:
شرح حال مفصل و سوابق پزشکی.
ارزیابی تولید صدای گفتار، از جمله صامت ها و مصوت ها.
بررسی توانایی های دهان و حرکت برای رد ضعف عضلانی.
ارزیابی عروض (آهنگ، استرس، ریتم).
مشاهده توانایی بیمار در تکرار کلمات و جملات.
تجزیه و تحلیل گفتار خود به خود برای شناسایی الگوهای خطا.
رویکردهای درمانی
هدف گفتار درمانی آپراکسی کلامی بهبود برنامه ریزی، ترتیب و هماهنگی حرکات گفتار است. رویکردهای اصلی درمانی عبارتند از:
رویکردهای مفصلی- سینماتیکی
این رویکردها بر بهبود دقت تولید صدای گفتار از طریق تمرین مکرر و بازخورد تمرکز دارند. تکنیک ها عبارتند از:
تحریک یکپارچه: بیمار درمانگر را مشاهده کرده و به او گوش می دهد، سپس صداهای گفتار را تقلید می کند. این تکنیک اغلب شامل نشانه های حسی متعددی مانند دیداری، شنیداری و لامسه است.
نشانه گذاری دینامیک زمانی و لمسی (DTTC): این روش با ارائه حداکثر پشتیبانی توسط درمانگر شروع می شود و به تدریج علائم را با مهارت بیشتر بیمار کاهش می دهد. این شامل تمرین تکراری با تاخیرهای زمانی متفاوت بین محرک و پاسخ است.
درمان انتقال سریع هجا (ReST): درمانی که جنبه‌های عروضی گفتار (ریتم، استرس، لحن) را با تمرین غیرکلماتی که الگوهای گفتار واقعی را تقلید می‌کنند تا به گفتار واقعی تعمیم دهند، هدف قرار می‌دهد.
رویکردهای نشانه گیری حسی
این روش ها از ورودی های حسی مانند لمس و کمک های بصری برای کمک به بیمار برای درک و تولید صداهای گفتاری صحیح استفاده می کنند. تکنیک ها عبارتند از:
نشانه لمسی: استفاده از لمس برای هدایت مفصل کننده های بیمار به موقعیت های صحیح صداهای گفتاری.
نشانه‌گیری تصویری: استفاده از آینه‌ها، وسایل کمک بصری یا نشانه‌های حرکتی برای ارائه بازخورد در بیان صحیح.
تسهیل عروضی
بهبود عروض، که شامل ریتم طبیعی، استرس، و آهنگ گفتار است، می تواند به طور قابل توجهی درک را افزایش دهد. تکنیک ها شامل:
لحن درمانی ملودیک (MIT): این روش از عناصر موسیقایی گفتار برای بهبود تولید زبان استفاده می کند. این شامل آواز خواندن یا آهنگسازی عباراتی با یک الگوی ملودیک برای استفاده از قابلیت های موسیقیایی و ریتمیک مغز است.
ارتباطات تقویتی و جایگزین (AAC)
برای موارد شدید که تولید گفتار بسیار محدود است، AAC می تواند ابزار ارزشمندی باشد. این شامل:
AAC با فناوری پایین: تابلوهای تصویر، کتابهای ارتباطی یا تابلوهای نامه.
AAC با فناوری بالا: دستگاه‌ها یا برنامه‌های تولیدکننده گفتار در تبلت‌ها که می‌توانند با فشار دادن دکمه‌های خاصی صداهای گفتاری تولید کنند.
تمرین در خانه و مشارکت خانواده
تمرین مداوم برای بهبود مهارت های گفتاری در افراد مبتلا به آپراکسی کلامی بسیار مهم است. SLP ها اغلب مواد تمرین خانگی را ارائه می دهند و اعضای خانواده را در جلسات درمانی برای حمایت از ارتباط بیمار در محیط های طبیعی مشارکت می دهند.
