اختلال اضطراب اجتماعی که به عنوان فوبیای اجتماعی نیز شناخته می شود، یک وضعیت سلامت روانی است که با ترس شدید و مداوم از موقعیت های اجتماعی یا عملکردی مشخص می شود. افراد مبتلا ممکن است در طیف وسیعی از تعاملات اجتماعی، از جمله ملاقات با افراد جدید، شرکت در اجتماعات، صحبت در جمع، یا درگیر شدن در فعالیت های روزمره در حالی که توسط دیگران مشاهده می شود، اضطراب و پریشانی قابل توجهی را تجربه کند. این ترس اغلب مبتنی بر نگرانی شدید در مورد قضاوت شدن، شرمساری یا تحقیر شدن در موقعیت های اجتماعی است.
ویژگی بارز اختلال اضطراب اجتماعی ترس نامتناسب و شدید از ارزیابی منفی توسط دیگران است. این ترس می‌تواند منجر به رفتارهای اجتنابی شود، مانند اجتناب از رویدادهای اجتماعی، فرصت‌های سخنرانی در جمع یا موقعیت‌هایی که ممکن است در مرکز توجه قرار گیرد.
اختلال اضطراب اجتماعی می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر جنبه‌های مختلف زندگی فرد داشته باشد و منجر به مشکلاتی در ایجاد و حفظ روابط، پیگیری فرصت‌های تحصیلی یا شغلی و شرکت در فعالیت‌های جمعی شود. عدم درمان، اختلال اضطراب اجتماعی می تواند به احساس تنهایی، انزوا، و اعتماد به نفس پایین کمک کند و همچنین ممکن است خطر ابتلا به افسردگی و اختلالات سوء مصرف مواد را افزایش دهد.
توجه به این نکته مهم است که اختلال اضطراب اجتماعی از کمرویی متمایز است، که یک ویژگی شخصیتی رایج است که با تمایل به درون گرایی و سکوت در موقعیت های اجتماعی مشخص می شود. در حالی که بسیاری از افراد ممکن است ترس ها یا ناراحتی های اجتماعی گذرا را تجربه کنند، اختلال اضطراب اجتماعی شامل ترس مزمن و شدید از تعاملات اجتماعی است که به طور قابل توجهی به رفاه فرد آسیب می رساند.
علائم اختلال اضطراب اجتماعی
ترس شدید از موقعیت‌های اجتماعی: افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است ترس شدیدی از موقعیت‌هایی که در آنها می‌توان مورد قضاوت قرار گیرند، مانند گردهمایی‌های اجتماعی، سخنرانی در جمع یا ملاقات با افراد جدید، تجربه کنند.
علائم فیزیکی: تظاهرات فیزیکی اضطراب اجتماعی می تواند شامل تعریق، لرزش، سرخ شدن، ضربان قلب سریع، حالت تهوع، سرگیجه یا مشکل در صحبت کردن باشد. این علائم می تواند در پاسخ به تهدید درک شده از ارزیابی اجتماعی یا خجالت رخ دهد.
رفتارهای اجتنابی: افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است برای اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی تلاش زیادی کنند یا آنها را با ناراحتی شدید تحمل کنند. این می تواند منجر به مشکل در شکل گیری و حفظ روابط شود و همچنین بر عملکرد تحصیلی و شغلی تأثیر بگذارد.
تصور منفی از خود و انتقاد از خود: کسانی که دارای اضطراب اجتماعی هستند اغلب خودانتقادی فراگیر و خود ارزیابی منفی را تجربه می کنند که منجر به احساس بی کفایتی و عزت نفس پایین می شود. همچنین ممکن است دائما نگران شرمساری یا تحقیر شدن در موقعیت های اجتماعی باشند.
حملات پانیک: برخی از افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است در واکنش به موقعیت‌های اجتماعی حملات پانیک را تجربه کنند، که در طی آن ممکن است احساس عذاب قریب‌الوقوع، همراه با علائم فیزیکی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس و احساس جدا شدن از واقعیت را داشته باشند.
دلایل و عوامل خطر
علل اختلال اضطراب اجتماعی پیچیده و چندوجهی است و ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی، روانی و محیطی را در بر می گیرد. در حالی که علت دقیق اختلال اضطراب اجتماعی به طور کامل شناخته نشده است، تصور می شود عوامل متعددی در ایجاد آن نقش دارند:
استعداد ژنتیکی: شواهدی وجود دارد که نشان می دهد استعداد ژنتیکی ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد. تحقیقات نشان داده است که افراد با سابقه خانوادگی اختلالات اضطرابی ممکن است در معرض خطر بیشتری برای تجربه اضطراب اجتماعی باشند.
شیمی و عملکرد مغز: عدم تعادل در برخی از انتقال دهنده های عصبی، مانند سروتونین، دوپامین و گابا، در ایجاد اختلالات اضطرابی، از جمله اختلال اضطراب اجتماعی نقش دارد. علاوه بر این، فعالیت غیر طبیعی در نواحی مغز درگیر در پاسخ‌های ترس و اضطراب، مانند آمیگدال و قشر جلوی مغز، ممکن است به علائم اضطراب اجتماعی کمک کند.
عوامل محیطی: تجربیات اولیه زندگی، مانند سابقه تعاملات اجتماعی آسیب زا یا منفی، قلدری یا سوء استفاده عاطفی، می تواند در ایجاد اختلال اضطراب اجتماعی نقش داشته باشد. علاوه بر این، رشد در محیطی که در آن تعاملات اجتماعی به طور مداوم به عنوان تهدید به تصویر کشیده می شود یا در آن تاکید بر کمال گرایی و موفقیت بالا وجود دارد نیز ممکن است خطر ابتلا به اضطراب اجتماعی را افزایش دهد.
شرطی‌سازی رفتاری: تجربه‌های قبلی خجالت یا تحقیر در موقعیت‌های اجتماعی می‌تواند به ارتباط آموخته‌شده بین تعاملات اجتماعی و ترس منجر شود و به ایجاد و حفظ این اختلال کمک کند.
عوامل شناختی: الگوهای تفکر مغرضانه، مانند فاجعه سازی (انتظار بدترین نتیجه ممکن)، ارزیابی منفی از خود، و خودآگاهی بیش از حد، می تواند به حفظ اضطراب اجتماعی کمک کند.
درمان اختلال اضطراب اجتماعی
درمان معمولاً شامل ترکیبی از روان درمانی، دارو درمانی و اصلاح سبک زندگی است. رویکرد درمانی خاص ممکن است بسته به نیازهای منحصر به فرد فرد و شدت علائم آنها متفاوت باشد. در اینجا چند گزینه درمانی رایج آورده شده است:
درمان شناختی-رفتاری (CBT): CBT شکلی پرکاربرد و مؤثر از روان درمانی برای اختلال اضطراب اجتماعی است. این به افراد کمک می کند تا الگوهای فکری و باورهای منفی در مورد موقعیت های اجتماعی را شناسایی و به چالش بکشند. درمان شناختی رفتاری همچنین شامل مواجهه درمانی است که به تدریج فرد را در معرض موقعیت های اجتماعی ترسناک در یک محیط کنترل شده و حمایتی قرار می دهد و به آنها امکان می دهد راه های سالم تری برای پاسخ به سناریوهای اضطراب زا بیاموزند.
دارو: مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، مانند سرترالین، پاروکستین و فلوکستین، معمولاً داروهایی برای این اختلال اضطرابی تجویز می‌شوند. این داروها می توانند با تنظیم سطح سروتونین در مغز به کاهش علائم اضطراب کمک کنند. سایر داروها، مانند بنزودیازپین‌ها یا مسدودکننده‌های بتا، ممکن است بر اساس نیاز برای مدیریت علائم اضطراب حاد در موقعیت‌های خاص، مانند سخنرانی در جمع، استفاده شوند.
رویکردهای مبتنی بر ذهن آگاهی: شیوه های ذهن آگاهی، مانند مدیتیشن و کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی (MBSR)، ممکن است به افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی کمک کند تا با افزایش آگاهی از افکار و احساسات خود و توسعه راهبردهای مقابله ای، اضطراب خود را مدیریت کنند.
آموزش مهارت‌های اجتماعی: برخی از افراد مبتلا به این اختلال ممکن است از آموزش‌های خاصی در زمینه مهارت‌های اجتماعی، ارتباطات و ابراز وجود برای تقویت روابط و راحتی در محیط‌های اجتماعی بهره ببرند.
