آفازی در سالمندان، یک اختلال زبانی ناشی از آسیب به نواحی مغزی که مسئول ارتباطات هستند، می تواند به طور قابل توجهی بر زندگی یک فرد مسن تأثیر بگذارد. این وضعیت توانایی آنها در صحبت کردن، درک کردن، خواندن و نوشتن را مختل می کند و منجر به سرخوردگی و انزوای اجتماعی می شود. از آنجایی که جمعیت سالخورده بیشتر مستعد ابتلا به سکته مغزی و بیماری های عصبی است، درک آفازی در سالمندان بسیار مهم است.
علل آفازی در سالمندان
- سکته مغزی: شایع ترین علت آفازی، سکته مغزی زمانی رخ می دهد که جریان خون به بخشی از مغز قطع شود. بسته به محل و شدت سکته مغزی، آسیب می تواند در نواحی مغزی که برای پردازش زبان حیاتی هستند رخ دهد.
- بیماری های عصبی: بیماری آلزایمر و سایر اشکال زوال عقل می توانند باعث آفازی پیشرونده شوند. با زوال سلول های مغز، توانایی های زبانی به تدریج کاهش می یابد. با این حال، نوع خاصی از زوال عقل به نام آفازی پیشرونده اولیه (PPA) در درجه اول بر عملکرد زبان تأثیر می گذارد.
- تومورهای مغزی: در حالی که شیوع کمتری دارد، تومورهایی که در نواحی مسئول زبان رشد می کنند، می توانند مسیرهای ارتباطی را مختل کنند و منجر به آفازی شوند.
- آسیب های سر: سقوط و تصادف در افراد مسن شایع تر است و آسیب شدید به سر می تواند به نواحی مغز درگیر در پردازش زبان آسیب برساند و باعث آفازی شود.
علائم آفازی در سالمندان
علائم خاص آفازی در افراد مسن می تواند بسته به محل و میزان آسیب مغزی متفاوت باشد. سه نوع اصلی آفازی وجود دارد که هر کدام با خصوصیات مشخصی ظاهر می شوند:
آفازی بروکا (آفازی بیانی): این نوع بر توانایی تولید زبان گفتاری تأثیر می گذارد. علائم عبارتند از:
مشکل در یافتن کلمات (آنومیا)
جملات کوتاه و پراکنده (اگراماتیسم)
گفتاری که ممکن است آهسته، پر زحمت و پر تلاش به نظر برسد
مشکل در دستور زبان و ساختار جمله
آفازی ورنیکه (آفازی دریافتی): افراد مبتلا به آفازی ورنیکه برای درک زبان گفتاری تلاش می کنند. علائم عبارتند از:
مشکل در درک مکالمه
تعبیر نادرست کلمات یا عبارات
استفاده از کلمات بی معنی یا نامربوط در گفتار (کلمه سالاد)
مشکل در پیروی از دستورالعمل ها
آفازی آنومیک: این نوع در درجه اول بر بازیابی کلمات تأثیر می گذارد. علائم عبارتند از:
مشکل در یافتن کلمه مناسب در طول مکالمه
توصیف اشیا یا موقعیت ها با مشکل
جایگزین کردن کلمات نادرست
در حالی که علائم بالا ویژگی های اصلی آفازی هستند، عوامل دیگری نیز در افراد مسن باید در نظر گرفته شود:
شدت: آفازی می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. در موارد خفیف تر، فرد مسن ممکن است در یافتن کلمات یا دنبال کردن مکالمات پیچیده مشکل داشته باشد. با این حال، آفازی شدید می تواند ارتباط را تقریبا غیرممکن کند.
شرایط همزمان: افراد مسن مبتلا به آفازی ممکن است دارای سایر اختلالات عصبی نیز باشند که می تواند ارتباط را پیچیده کند. این موارد می تواند شامل موارد زیر باشد:
- آپراکسی گفتار: مشکل در هماهنگی عضلات مورد استفاده برای گفتار.
- دیزارتری: ضعف عضلانی که بر وضوح گفتار تأثیر می گذارد.
- زوال شناختی: مشکلات حافظه یا مشکل در تمرکز می تواند بیشتر ارتباط را مختل کند.
- اختلال شنوایی یا بینایی از قبل وجود داشته است: این شرایط می تواند درک ارتباط را برای فرد مبتلا به آفازی چالش برانگیزتر کند.
روشهای درمان
گفتاردرمانی می تواند به طور قابل توجهی مهارت های ارتباطی را بهبود بخشد. درمان معمولاً شامل موارد زیر است:
تمرین ها: تمرین بازیابی کلمات، جمله سازی و مهارت های درک مطلب.
ارتباطات جایگزین و تقویتی (AAC): استفاده از ابزارهایی مانند تابلوهای تصویر یا برنامه های ارتباطی برای تسهیل بیان.
راهبردهای جبرانی: یادگیری راه‌هایی برای برقراری ارتباط مؤثر با وجود آفازی، مانند استفاده از حرکات، نقاشی یا نوشتن پیام‌های ساده.
راهبردهای ارتباط با سالمند مبتلا به آفازی
در اینجا چند نکته برای برقراری ارتباط موثر با یک فرد مسن مبتلا به آفازی آورده شده است:
- صبور باشید: زمان کافی برای پاسخ دادن به آنها بگذارید.
- آهسته و واضح صحبت کنید: از جملات کوتاه و ساده استفاده کنید.
- از حرکات و حالات چهره استفاده کنید: نشانه های غیرکلامی می توانند به درک مطلب کمک کنند.
